HƯƠNG VỊ HỌC ĐƯỜNG (I)
Châu Cẩm Sáng

          So với lịch sử của một dân tộc, 50 năm không là bao, nhưng đối với thế hệ chúng ta thì là cả một chuỗi ngày dài với nhiều biến cố đau thương. Di cư vào Nam năm 1954, tôi đã lớn lên ở mảnh đất quê hương thứ hai Sông Mao, một thị trấn còn non trẻ, tuy nghèo nàn về đất đai, nhưng rất giàu về tình người.Ở đó, tôi đã từng ôm ấp nhiều ước mơ của tuổi thơ và chính mảnh đất đó đã chứng kiến bao thành bại của từng con dân địa phương cùng những bước thăng trầm nhục vinh của một đất nước nhiều bất hạnh. Ngôi trường Đa Minh của chúng tôi đã trải qua 45 năm thu hè, bao lần sân trường im vắng khi hè về rồi lại nhộn nhịp vang tiếng hò reo để đón nhận năm học mới vào mùa chớm thu.Hè đến thu sang – quy luật tuần hoàn khách quan của giới tự nhiên đã diễn ra một cách lặng lẽ và lạnh lùng: nó nhanh chóng cướp đi tuổi thanh xuân của ta và nhuộm trắng cả mái đầu xanh!

          Hè về, mùa chia tay lại đến ….. nhưng mùa hè năm 2005 lại là kỳ họp mặt lần thứ 8 của các bạn cựu học sinh trường trung học Đa Minh Sông Mao. Về dự đại hội liên hoan, chúng tôi không khỏi liên tưởng đến những hình ảnh sôi nổi, náo nức với tâm trạng phấn khởi,hồi hộp của những mùa tựu trường xa xưa.Trong niềm hân hoan và đầy xúc động của đêm họp mặt, chúng tôi cùng khơi dậy biết bao kỷ niệm êm đềm đã chất chứa trong tầng sâu kín của kho tàng ký ức. Ôi, kể sao cho xiết, nói sao cho vừa ….!

        Đến với đại hội, không chỉ là các thầy cô, các bạn học, mà có cả đại diện của hội Quân Cán Chính Hải Ninh và hội Qin Lian Ling Fang, trong đó nhiều vị đã dẫn theo gia đình và bạn bè thân thuộc. Đến với đại hội là chúng ta mang theo niềm mong nỗi nhớ về tình quê hương, tình thầy trò, tình đồng môn và cả ký ức tuổi thơ của mình. Đến với đại hội là chúng ta đến với đại gia đình Đa Minh, đến với Sông Mao, đến với quê hương vô vàn yêu dấu. Chúng ta đến để nhớ, để thương, để nhắc nhở và để tìm kiếm lại thời kỳ vàng son nhất của đời người đã mất đi bởi sự vô tình và cay nghiệt của thời gian. Mới ngày nào chúng ta còn tung tăng, chạy nhảy, vui nhộn trong giờ ra chơi, vào lớp lắng nghe thầy giảng dạy, cắm trại trong sân trường ….. thế mà đã nửa thế kỷ trôi qua ! Tôi quên sao được những ngày rủ nhau đi tắm truồng và giặt giũ ở những con suối được đặt bằng những tên gọi chẳng nên thơ tí nào : Suối Một, Suối Hai,Suối Ba, Chuồng Trâu …… nhưng chính những tên gọi không nên thơ ấy đã gắn liền với những năm tháng đầy thơ mộng của chúng tôi.

          Một anh bạn đã thổ lộ ước mơ thầm kín với tôi :“ Khi có dịp về thăm Sông Mao, ta hãy dừng xe lại trước cổng nam thị trấn. Ta xuống xe, tháo giầy dép rồi quỳ xuống và cúi đầu hôn lên đất mẹ. Khi ngước đầu nhìn lên, mái ngói đỏ của trường Đa Minh sẽ ẩn hiện giữa những hàng cây điệp sum sê, đâu đó văng vẳng dư âm tiếng cười hồn nhiên của những năm tháng xa xưa …..” Vâng, ngôi trường Đa Minh đó – ngôi trường mẹ, người chính là cái nôi văn hóa đã ấp ủ, vỗ về và dìu dắt chúng tôi lớn lên trong vốn liếng tri thức và đạo đức làm người.

         Nhiều người khen ngợi học sinh Đa Minh còn thể hiện và phát huy được truyền thống tôn sư trọng đạo ở một xã hội rất thực dụng. Thực ra quý thầy đã đối xử với chúng tôi, ngoài tình thầy trò còn hàm chứa cả tình bạn bè và anh em ruột thịt: ấy là một thứ tình cảm vừa tôn kính vừa gần gũi thân thương. Trong tác phẩm “ Đôi Dòng Hoài Niệm Về Sông Mao ”, thầy Từ Đức Tài đã kể lại nhiều kỷ niệm về thầy trò, như chuyện thầy trò lạc vào rừng mai, những chuyến nghỉ phép thầy trở về Sông Mao tìm kiếm học trò cũ ….. nhưng thiết nghĩ kỷ niệm đáng nhớ nhất vẫn là thầy cám ơn trò Voòng Nhặt Sáng đã chia sớt phần quà cho thầy trong lần thăm nuôi đầu tiên ở trạo tù. Cách đây hơn 40 năm, kẻ viết bài này cũng được quý thầy cám ơn khi giúp thầy những việc lặt vặt. Đối với một học trò tuổi 13, tôi cảm thấy trân trọng và quý hóa làm sao khi nhận được hai tiếng “ cám ơn ” phát xuất từ đáy lòng của những vị thầy mình hằng tôn kính ! Tôi tin rằng các bạn cũng có những kỷ niệm về thầy trò trân quý như thế, dù ở vào những hoàn cảnh hoặc trường hợp khác nhau. Vì vậy, món quà kỷ niệm biếu quý thầy trong đêm liên hoan chỉ là một biểu tượng nho nhỏ cho lòng tri ân so với những tình cảm nồng nàn, những tấm lòng ưu ái mà quý thầy đã dành cho chúng tôi.
          Trong cuộc sống xô bồ hàng ngày, chúng ta dễ dàng quên đi những chuyện buồn vui trong dĩ vãng, nhưng ngược lại có nhiều kỷ niệm sẽ không bao giờ phai nhòa trong tâm trí cho dù tuổi đời chồng chất, thời gian phôi pha: đó chính là những kỷ niệm về quê hương, về mái trường, về thầy trò và bạn đồng môn. Trước đại hội liên hoan vài ngày, một niên trưởng đã nói chuyện với tôi rằng :“ chúng ta không chỉ là bạn học mà còn là đồng hương, bà con xa gần; chúng ta đến với cả tấm lòng hoài hương và những kỷ niệm khó quên trong thời vàng son của tuổi học trò ”. Vâng, đúng thế ! nếu không có dịp cùng ôn lại những kỷ niệm đẹp đẽ nhất của đời người, ký ức ta sẽ vơi cạn, tâm hồn ta sẽ rơi vào trống vắng và hư không. Thuở ấy, chúng tôi lớn lên theo từng niên học nối tiếp, sáng chiều quây quần, gắn bó với nhau ….. Sau cùng chúng tôi phải xa nhau khi bốn năm học kết thúc, thậm chí có bạn chỉ học một, hai năm đã phải rời trường để vào đời kiếm sống. Vì thời cuộc loạn ly, có bạn vài năm sau tái ngộ, địa điểm không hẹn mà gặp thường là nơi chiến trường nóng bỏng hoặc những trại tù hẻo lánh; có bạn phải chờ đến vài chục năm sau mới gặp lại ở quê người đất khách, trong giây phút ngỡ ngàng ban đầu, chúng tôi ôm choàng lấy nhau mà không thể thốt ra lời !

         Ở tuổi xuân thì, một vài mối tình trong trắng, thầm lặng và vu vơ đã nẩy mầm trong lớp, nhưng thường bị … “ chết yểu ” vì thiếu yếu tố “ mưa thuận gió hòa ” ! Thực vậy, trong môi trường học đường với tuổi đời còn non nớt, người ta thường có lắm điều muốn bộc lộ cùng đối tượng của mình mà chưa có dịp nói, không dám nói hoặc nói không trọn lời ….. Như tâm sự của một anh chàng lớp đệ ngũ năm nào : phải chờ vài năm sau chàng mới viết lên được điều ấy ….. tiếc thay lúc đó cô bạn học cùng lớp đã rời trường, rời khỏi Sông Mao rồi ! Không ngờ trước đại hội liên hoan khoảng một tháng, anh chàng bỗng nhận được một cú điện thoại từ bên kia Thái Bình Dương : A lô, anh Đầu Đinh ? có phải anh Đầu Đinh đó không ?  Chỉ có bạn cùng lớp và một số ít bạn Đa Minh mới biết rõ biệt danh này. Anh chàng sững sờ một hồi lâu rồi đọc cho nàng nghe :

          Em như mai sớm tựa chiều hôm,
          Như trái mơ trong mộng của lòng,
          Dấu yêu muốn ngỏ sao lần nữa …..
          Cái thuở mười lăm lắm ngại ngùng !

          Sau đó ít tuần, anh chàng nhận được nét chữ mền mại của nàng “ Mai sớm chiều hôm ”:

         “ Khung cửa sổ căn nhà cuối phố,
          Mắt nhìn qua chẳng nói lời gì.
          Đôi bạn ngày xưa chung một lớp,
          Rồi thương thầm nhớ mãi người đi ! “

          Gớm nhỉ ?! Chuyện tình già của Phan Khôi chỉ có 24 năm, còn anh chàng Đầu Đinh của chúng tôi phải chờ mãi đến 42 năm tròn ! Lâu thật, nhưng anh chàng mừng hết lớn. Anh chàng phải cám ơn cái thiệp mời liên hoan của đại hội, nếu không, cô bạn làm sao biết được anh đang lưu lạc ở bên bờ đại dương này ? Giá như có được bộ máy ngược thời gian, tôi tin rằng sẽ có nhiều bạn tình nguyện trở về và ở lại mãi với cái thời ngây ngô độ nào !

          Trên đây, tôi chỉ ghi lại một chút hương vị học đường còn vương mãi trong ký ức của những ai đã một thời cắp sách đến trường trung học Đa Minh Sông Mao.

          Sau cùng, kẻ viết bài này xin chân thành cảm tạ quý Thầy Cô, quý Hội Đoàn, quý Đồng Hương thân hữu và tất cả các bạn thân mến đã đến chung vui và nối vòng tay lớn với đại gia đình Đa Minh. Đồng thời ban tổ chức ước mong được đón nhận mọi ý kiến xây dựng của quý vị và hứa sẽ chấn chỉnh những khuyết điểm đã vấp váp để hoàn thiện cho đại hội liên hoan kỳ sau.

          Trân trọng kính chào.

          San Gabriel ngày 05 tháng 09 năm 2005.