| |
|
|
Nái Lói |
|
Chúng ta, trong chuyện trò hằng ngày, hoặc khi đọc văn thơ, sách báo
chắc chắn đã từng gặp lối nói lái, cũng có khi chính chúng ta cũng là
người NÓI LÁI. Nói lái để vui đùa, để
 châm chọc, để chưởi khéo mà người
bị chưởi thường ít nổi giận vì không nhận ra ngay lúc đó v.v... Nói lái
xuất hiện ở khắp mọi nơi, bất cư lúc nào, nhưng nói lái vắng mặt ở những
nơi có tính cách nghiêm túc, tôn nghiêm. Nói lái làm giảm sự căng thẳng
trong các buổi hội thảo, làm nhẹ bớt sự nặng ký trong lời chỉ trích,
khiến người bị chỉ trích không có cái cảm giác như bị tạt vào mặt một
gáo nước lạnh. Nói lái làm cho câu chuyện tục tiểu trở thành một chút
lịch sự hơn, dễ lọt tai hơn, người vô ý hoặc không từng biết đến nói lái
sẽ tỉnh bơ trước một lời châm chọc, chưởi kín và còn nhiều công dụng nữa.
Nói lái cũng có những quy tắc nhất định của nó, chứ không phải ai ai
cũng nói lái được. Và không ít người nhầm lẫn giữa nói lái và nói đảo
tiếng. Chẳng gì, Nói Lái cũng chiếm một góc "vườn" trong ngôn ngữ người
Việt. Tui xin mời bạn nhìn vào góc vườn nói lái, qua khung cửa sổ hạn
hẹp, trong khi mình nhâm nhi ly cà phê, tách trà ấm áp, mà ngoài kia
trời đang rắc tuyết nhá. Xin lỗi nếu bạn là người trầm trọng, không
thích chuyện tầm phào, thì xin bạn gấp trang này lại, đừng đọc, Tui
không dám nói câu - đi chỗ khác chơi. Ai thích, Xin mời.
Chắc bạn ít nhất đã nghe một lần câu, " dốt như mít đặc". Đấy bạn đã
nghe người ta nói lái.
Mít đặc nói lái lại là mắc địt. Và tiếng Mít thì
tha hồ mà ghép thêm, mít đặc (mắc đ...), mít đóc (móc đ...), mít đông (mông
đ...), mít đò, mít đoi... Bạn nào tên là Đức thì nghe đây, đức cống (đống
c...), đức cạp (đạp c...), đức cói... Tui có ông bạn tên Thái giám, mà còn
bị gán thêm, thái đức (thức đá...), thái dó hay thái gió (thó d...), thái
dũng (thủng d...) (người Nam không phân biệt dấu thanh hỏi, ngã). Bạn có
từng ăn khoai môn không? Có nhiều loại môn lắm à, à... môn làng (mang
l...) nè, môn lề (mê l...) nè, môn lù nè. Xóm nhà Tui, có chú, thiếm Tư
bán cà phê ,và ít hàng quà bánh, cả chú, thiếm Tư đều hơi nặng cân thế
là quán chú được đặt tên là quán Bốn Lù
(là bú l...). Chuyện có thiệt
chăm phần chăm, ai nói láo cho ông bà Táo... bẻ răng hong chừa một cây
nhai... cơm nguội. Bạn đã từng ăn táo, mà loại táo nào? có ăn Táo đeo chưa?
đâu mình thử nói lái nhá: táo đeo là téo đao, lái lần hai thành tao đé... cũng có cách nói lái khác: táo đeo
- teo đáo - tao đé... đường nào cũng
dẫn đến Roma. Ông trạng dân gian ngồi bờ hồ, chân nghịch nước, khi một
phu nhơn (chắc nhà quan có " nợ " với dân) hỏi Trạng đang làm gì?
Trạng trả lời: Tui đang đá bèo, bạn nói lái lại đi, đá bèo là, là...
..đèo
bá - là đà béo - là đ... é... ó... bà. Phỏng ?
 Tui đang "no job" ở nhà làm chủ... Thì Cái lũ bạn bè quái ác, đã không
thông cảm, rủ rê đi nhậu bia lon, phở thập cẩm thì chớ, lại tôn Tui làm:
Chủ không (chổng khu...) Lại khuyên bảo nên Chủ động (chổng đ...) mà tìm
việc làm đi chớ. Có lúc Tui đùa đùa chọc ghẹo Bà xã, vẻ ta đây cũng
quan tâm đến vợ nhà như ai, cũng có tí máu Hoạn thư trong người, một
cách khéo khen ngầm Bà đẹp, có ngưòi khác chiêm ngưỡng chứ không riêng
gì Tui. Tui làm bộ hỏi: Ai gọi phone cho Bà, mà Bà không tiếp chuyện
khi có mặt Tui, Ai ? Bà ấy không phải tay vừa: - Ông Cai dù chứ ai. Bạn
có biết ông cai dù là ông nào hong? hi hi, ha ha.
Bạn là tu mi nam tử ư? Chắc chắn Bạn đã từng Lái ghe, trừ phi bạn là... Tu sỹ. Bạn chối à, Lái ghe là gì nhể ? Lái ghe là, là Le gái, là thả
con dê í mà. Nhưng chớ có lái gió nhá, lái gió là - ló ơ... d...
, Thằng
nào mà chưởi bạn là lái dủm thì... cho nó một quả vào mõm ngay. Tức không
chịu được. Bên Ca li, Tui có Ông Bạn cùng cấp lớp tên Phong. Bạn bè thân
thương gọi Ô. Phong nhĩ - Tra từ điển Hán Việt
- phong nhĩ là gió tai,
gió tai nói lái thành... gi... to. Và một Ông Bạn nữa của Tui là Tôn. Hà hà,
Ông ta cố tình lập lờ nào là Tôn Ngộ Không, Tôm Kàng để tránh né cái bí
danh được kết lạp Đảng từ thuở còn đi học, Bạn bè ưu ái đặt cho: Tôn Lề
(Tolle), có đứa thì kêu Tôn lò, hay Lò Tôn... Tui xin can, Bạn tự nói
lái một mình đi nhá.
 Nói lái trong văn chương bình dân. Tui mê loại văn chương này hơn là văn
chương bác học.
Truyện dân gian Trạng Quỳnh - với lối nói lái pha trộn với giải nghĩa từ
ngữ. Hơi dài dòng có khi khó đoán được ý người muốn nói. Món ăn có tên
là Đại phong là gió to, gió lớn làm đổ đình chùa, làm tượng lo
- là lọ
tương. Nói lái từ tượng lo - to lượng
- tương lọ đảo tiếng thành lọ tương.
Hay tượng lo - tọ lương - tương lọ. Ca ngắn
- ca không dài - lái thành cai
không già - là cai non - lái thành con nai. Vậy ca ngắn là con nai theo cụ
Trạng dẫn dắt.
Nữ sĩ Hồ Xuân Hương để đời với bao nhiêu là lắc léo, ý nhị, cười tủm tỉm
:
Cái kiếp tu hành nặng đá đeo... Nặng đá đeo là nặng cái gì nhể ?
Thuyền từ cũng muốn về Tây Trúc,
Trái gió cho nên phải lộn lèo. Trái gió - là tró d... , và lộn lèo
- là
lẹo lờ...
Nữ sĩ họ Hồ có lẽ là một trong những bậc tiền bối khai sáng ra lối nói
lái rồi lại đưa vào văn chương bình dân.
Còn nữa trong giai thoại Hồ Xuân Hương:
Tàn vàng, tàn tía che đầu nhau khi nắng cực,
Thuyền buồm ,thuyền vẽ trương buồm lên khéo lộn lèo.
Ở
đây Tui chỉ muốn mở ngoặc về Nói lái của
Nắng cực; cách nói đúng phải là, Nắng cực
- nực cắng hay nức cặng lái nữa thành nặng cức.Tiếng Nam
bộ thì cức và cứt nói như nhau. Nhưng Tác giả Ý muốn lái từ Nắng cực
thành Nứng c... Và nhiều người không rành Nói lái cũng dùng như vậy vì
âm gần nhau. Nhưng thật ra đó là Nói lái không chỉnh, Hay không đạt mà
thôi.
 Thử rút ra QUI ƯỚC để nói lái nghe cho lọt cái lỗ tai nha.
1 - Nói lái là đổi hai vần của hai tiếng với nhau, phụ âm đầu giữ nguyên
vị trí.
td. Từ Tranh đấu gồm hai tiếng: Tranh (vần ANH) và đấu (vần ÂU).
Tranh đấu - anh đổi chỗ với âu, phụ âm đầu Tr và đ không đổi. Tranh đấu
- trâu đánh
Mống chuồng - vần ông đổi chỗ vần uông. Mống chuồng
- muống chồng.
2 - Đổi cả vần lẫn thanh (dấu) ngang ,huyền, hỏi, ngã...
, Phụ âm đầu giữ
nguyên vị trí.
td. Táo đeo - gồm hai tiếng Táo (vần ao, thanh sắc), đeo (vần eo và
thanh ngang).
Táo đeo - vần ao, thanh sắc đổi chỗ với vần eo, thanh ngang không dấu.
Táo đeo - teo đáo.
3 - Nói lái một lần có thể vô nghĩa, nhưng lái lần hai thành có nghĩa,
vậy có thể nói lái hai lần để thành nghĩa mình muốn nói.
td. Táo đeo - téo đao(lái lần 1 vô nghĩa) - Tao đéo (lái lần 2). Lái lần 2
có tác dụng mang thanh (sắc) từ trước ra sau, mà không đổi vị trí của
hai vần - ao và eo.
Thêm một vài từ, mà đôi khi ta nghe nhưng không biết cách nói lái có
chỉnh hay không.
Chống ề là nói lái của ế chồng... .. sai, gượng ép,
Ống chề mới đúng. đọc thử... Ống chề
- Ế chồng. Ta cũng có thể nói Ồng
chế - Ế chồng.
4 - Nói lái kết hợp với giảng nghĩa. Nhưng đừng quá lạm dụng giảng nghiã
lòng vòng, thành tối nghĩa ; còn đâu là Giữ gìn sự trong sáng trong
Tiếng Việt. Ít nhiều nó đòi hỏi người nghe có trí thong manh.
td. Phong nhĩ là gió tai (giảng nghĩa) - gió tai = gi(d)ái... to.
Nói lái từ có hai tiếng.
Cá đối - cối đá, đấu tranh - đánh trâu, bảng đỏ
- bỏ đảng... ..
Nói lái từ có ba tiếng.
Vũ như cẩn - vẫn như cũ, U như kĩ
- Y như cũ. Ma ra tông - mông ra ta.(Thực ra chỉ có hai tiếng trong đó được lái). Chùa một cột
- chột một
c(k)ùa. lăng quằn trứng - lưng quần trắng
(người Nam nói câu này đễ hiểu
hơn)
Nói lái từ có bốn tiếng.hiếm. Thường ghép hai tiếng đi liền nhau.
Mô lô tô va - ma la ta vô. Xanh vỏ đỏ lòng - xo vảnh đỏng lò, hay xong
vỏ đỏ lành (chỉ lái tiếng đầu và cuối).
Bạn sẵn sàng chưa (hỏng dám múa rìu qua mắt thợ) ta thử xem lại, đúng
sai...
Sàu đăng - đằng sau (không ổn rồi) phải nói: đàu săng
- đằng sau.
Tồi nha - nhà tôi (không ổn) phải nói: Nhồi ta - Nhà tôi mới ngọt chứ...
Lền treo - trèo lên(cũng không ổn). phải là: trền leo
- trèo lên.
Thử tài các bạn: Bạn có hiểu Tui nói gì đây không? Xin các Bạn tự mình
nói lái, rồi hãy kiểm tra lại đúng ý nhau không nhé.
Tân nham đành hồng hã ngữu ư s(i)ên... *
Thêm câu nữa đây.
C(k)ới ơn đàm mãi sớm môi thấy dực,
Chêm tui tho mữa người nột đưởng yêu thê.*
Đấy xin mời các bạn... trổ tài nái lói đi.
Và Nói lái có một số giới hạn.
Nói lái tiếng có cùng vần, không có gì thay đổi.
thắc mắc - lái thắc mắc. loanh quanh - lái vẫn là loanh quanh. Ung
dung - ung dung. Nếu bảo là dung ung thì sai. đó là đảo tiếng, không phái nói
lái. đo đỏ - đỏ đo Nghe trái cựa lắm.
Và nào, Bạn cùng Tui, bắt tay một cái, nhảy ra góc vườn...
.. Nái Lói chơi, há.
Hồi lâu lắm rồi, Bạn có nghe một cụ quan dân ta, ra vế đối cho một viên
quan có chức quyền, chắc do có công... hà hiêp, bóc lột nhân dân. Cụ
Quan đọc. Võ, đối là Văn - Trắc, đối là Bình
- Vãng, đối là Lai - Nam, đối là Bắc
- Cô, đối là Cụ. Xin ghép lại thành câu cú. Cụ Quan dân ta
đọc: Võ,Trắc, Vãng,Nam,Cô. Rời rạc, chả có nghiã gì cả. Và viên quan
kia, giờ mình biết có tên là Văn Bình đã đối lại: Văn Bình lai bắc cụ. Hà hà. Bắc cụ là, là... bú c...
Lại Cụ quan Dân Ta đã biếu cho lão nhà giàu (chắc nhờ bóc lột, cắp của
dân nghèo) hai chữ Thiện Đức. Hoá ra lão nhà giàu này đã từng là quan
Thái Giám trong triều Vua chúa. Vì Thiện Đức là thực điến
(thức điện
cũng được) lái một lần nữa là Thiến Đực
- Ta có thể hiểu là Đực Thiến
khi đảo tiếng, (Tui cũng thông cảm cho Ông ấy khác thế kỷ
- chưa đọc bài
viết này của Tui, ha ha.)
Những câu đối thật đắc địa:
Con cá đối nằm trong cối đá ,(cá đối
- cối đá)
Chó vàng lông đứng bên vồng lang (vàng lông - vồng lang).
Thầy giáo tháo giầy, vấy đất vất đấy.
Thầy tu thù Tây, cạo đầu cầu đạo. Quả là tuyệt cú mèo phải hong Bạn.
Bạn xem nè, Một câu đối thật... vang danh trong giới giang hồ... thuở
trước 75:
Gái thuyền quyên khuê phòng thụ đạo.
Trai anh hùng tứ hải đại du. Xin phép miễn bàn, vì Bạn đã đủ nội lực
thâm hậu lĩnh hội ý nghĩa rồi há.
Và Mấy anh sinh viên học sanh thời chế độ Cộng Hoà, thích biểu tình
tranh đấu... được các bậc thầy khuyên bảo rằng:
Tranh đấu thì sẽ bị Trâu đánh, rồi mày sẽ tránh đâu? tức là không biết
đâu để mà tránh, đâu tránh thì phải đánh trâu, trâu sẽ đánh lại cứ thế
lẩn quẩn... Thôi Dẹp tất... Lo học hành đi các con ạ!!!!!!!!!!!!!!!!
Đấy Thầy Tui hồi xưa đạy Tui thế đấy.
Mà này, Bạn có chuyện gì Bí Mật hong? Bí mật là bật mí đấy, mà đã bật mí
thì sẽ có lúc bị mất vì ai cũng có thể biết, và khi bị mất thì chả còn
gì là bí mật nữa phải hong... Bạn. Hè hè...
Nhà thơ Đinh Hùng có bài thơ Mộng Dưới Hoa, được phổ thành nhạc, Tui Mê
bản này lắm. Chả là dưới mái trường thân yêu ngày xưa, mà Tui theo học,
có lắm bông hoa... biết nói. Mê đến độ, miệng lúc nào cũng lảm nhảm... Chưa gặp em... tóc mây là bóng dừa chưa có trái... Tui sợ dừa rụng trúng
đầu, đau lắm, quê Tui xứ dừa mà, bạn hỏng biết sao?
Thế rồi một trong các Thầy kính yêu của Tui cũng... Ôm Mộng Dưới Hoa. Làm
Tui chưa kịp rống lên thì đã bị chất giọng ngọt như đường cát, mát như
đường phèn của Thầy che lấp bóng dáng đui then của Tui... hic, hic buồn
năm phút. Nhưng hong sao chờ Thầy hưu, em sẽ chường mặt ra, Thầy trước
rồi tới trò, có sao, há. Thua thầy một vạn hỏng bằng thua bạn một cây
số. Mà quên mất phần chính muốn nói... Mộng dưới Hoa liền được méo mó là
Họa Dưới Mông... Chết cha, cái này phải coi lại. Bạn nào ở gần Thầy Tui
xin thường xuyên hỏi thăm giùm sức khoẻ của Thầy. Em kính cẩn mong Thầy
mạnh khoẻ và đừng có bị Họa Dưới... mông như có thằng ác ý xuyên tạc.
Đúng ra theo cách nói lái chính qui thì - Mộng dưới Hoa là
Mọa dưới hông (hoặc moa đưới hộng) vô nghĩa. Khi hiểu là
Họa dưới Mông là theo cách nói
lái gượng ép, chỉ gần cách phát âm mà sử dụng.
 Thôi, bỏ qua chuyện đó. Tui mời bạn tham gia cùng Tui thành lập Chính
quyền Phát Xít Hít Lai. Đối nghịch lại với chính quyền Phát Xít Hít Le
bên Đức... Sư đúa nào thêm chữ Cống vào sau chữ Đức, Hít Le là Tội đồ
diệt chủng của Thế giới loài người. Nhớ rõ ý nghĩa sáng ngời Chân lý ,Bình
đẳng, Hạnh phúc... Đã Đời của Chính quyền Ta nhá. Hà hà, Phát xít Hít
Lai là, là Phát xít Hai Lít đấy nhá... Mại dzô, Mại dzô... Ai tham gia
?...
Trai Thủ Đức năm canh thức đủ - Tuyệt, Thủ Đức
- Thức đủ.
Được đối:
Gái Đồng tranh sáu khắc đành trông. Ý tạm được, Nói lái chỉnh, Đồng
tranh - đành trông.
Gái Lái Thiêu mặc áo thiếu lai. Lái thiêu - liếu thai hay liêu thái
- lai
thiếu = thiếu lai. có dùng đảo ngữ.
Dâu Đà lạt trái to là đạt. Đà lạt - là đạt, nói lái không chỉnh.
Chiếu Cà Mâu ngồi để cầu ma Cà mâu - cầu ma. Lái đúng.
Gái Củ chi chỉ cu hỏi củ chi. - Củ chi nói lái là chỉ
cu, không chỉnh,
gượng ép. Củ chi - kỉ chu hay ki chủ mới là nói lái, nhưng vô nghĩa. Gái
Gò Vấp, vấp gò la: gò vấp - Đảo ngữ Gò vấp
- vấp gò chứ không phải nói
lái. Nói Gò vấp - gấp vò mới đúng nói lái, nhưng vô nghĩa.
Mà này, Tui còn nghiên cứu Nói Lái (đừng có nói Tui nghiên cứu cách nói
Lái Gió nhá) qua cả tiếng nước ngoài nữa cơ đấy. Chẳng hạn Tui coi cái
phim gì đó của người Ăng Lê. Về Rô - Bin
- Hood có câu nầy nè
You deer kill the King dare !!! Rồi Anh chàng tự đìều chỉnh
- You dare
kill the King deer.
Tui ngờ rằng Anh ta đã học lõm cách nói lái của dân Việt. hà hà...
Còn Dân Khmer Nam bộ ư. Họ cũng có nói lái đó. Dĩ nhiên chỉ người có
biết tí tí tiếng Khmer mới hiểu đưọc họ thôi. Nghe nè: Có người Khmer
tên là Mệ (cái tên khá phổ biến của người
Khmer, như tên hùng, dũng, trong tiếng Việt). Anh ta được làng xóm gọi âu yếm là... Mệ chà Kục Và
khi nói lái trở thành: Mục chà Kê. Dấu nặng trong tiếng Khmer không có
nên họ phát âm rất nhẹ các tiếng Mệ, Kục gần như Mê, Kuc... Mà Mục Chà
kê có nghĩa là Mặt con chó. Vậy Dân làng gọi anh Mệ là Mục Chà Kê thức
là Thằng mặt chó. ha ha... Dĩ nhiên họ còn nhiêù kiểu nói lái trong
ngôn ngữ Khmer. Tui làm sao biết hết, như các bạn vậy thôi.
Người Khmer Nam bộ còn pha nửa Miên nửa Việt trong câu này: Chây me Đui
Then(g) - Chây me là tiếng Khmer có nghĩa là Đ.M trong tiếng Việt. Đui
Then - Đen Thui (nói lái). Vậy - Chây me Đui Then
- qua tiếng Việt nghĩa
là - Đ.M Đen Thui !!! ha ha, ha ha. Quả là giao lưu văn hoá Phải hong
Các Bạn.
Và Tui, Bi giờ cũng đang tiến tới học... Nói lái... trong tìếng Tàu.
Bạn không học à, coi chừng Bạn lỗi thời, Khi Tàu tiến lên thống trị cái
trái đất này, Bạn sẽ lâm vào thế... Ngồi chơi sơi nước phông tên, chớ
hỏng có nước trà đâu. Lúc đó đừng có than thở, trách thân, trách phận... Tầu chiếm 1/4 dân số Thế giới, eo ôi, khiếp... học tiếng Tầu đi thôi... Và đây Tui đã học được mớ đây... Pạn nghe mà học theo lớ...
Hà cái lầy, wá ngầu lôi tăng kể, lị tăng kể ù wá...
? nghĩa tiếng Việt - wá = ngộ, hay Tui, tao... ngầu lôi = ngồi lâu, tăng kể = tê kẳng, lị =
mày, em, nị... Cả câu trên có nghĩa tiếng Việt là:
Này này, Tao ngồi lâu tê kẳng, mày có tê cẳng như tao hong... ? hi hi Bạn Thấy Tui giỏi Tiếng Tầu xì cấp kì chưa?
Và Câu này mới là đắc ý nhất đây:
Hẩy dà !... Mẳn cúi hài dón khíu chọ... lớ !... Dịch ra Việt ngữ
- mẳn cúi = mu(ỗ)i cắn - hài dón = hòn dái
- khíu chọ = khó chịu...
Nào xem lại câu nói uyên thâm Hán(g) học có nghĩa là:
Hây dà !... Mẳn cúi hài dón khíu chọ... lớ! = Ái cha !... Muỗi cắn hòn dái
khó chịu... quá chớ !...
Ngứa quá !... Gải !... gải !... gải !...
Tác Giả Giữ Bản Quyền. Rất mong quí bạn đọc chỉ bảo, đóng góp về Nói
Lái - Nái Lói qua Mục liên lạc - Góp ý xây dựng Báo CPL. Ngày 19 Jan
2013.
NGỐ
*Tân nham đành hồng hã ngữu ư s(i)ên = Tam nhân đồng hành hữu ngã yên sư.
*C(k)ởi ơn đàm mãi sớm môi thấy dực,
Chêm tui tho mữa người nột đưởng yêu thê.
Cảm ơn đời mỗi sớm mai thức dậy,
Cho Tui thêm một người nữa để yêu thương (sic).
 |
|
