Khái quát về Bệnh đái đường

Đái đường ngày nay không còn là bệnh trạng xa lạ đối với một ai, nhất là đối với người Việt Nam, nhưng ít ai hiểu rõ bản chất của nó để tìm cách điều trị thích hợp.

Đường (glucose) là một chất dinh dưỡng căn bản tạo ra năng lượng để cơ thể hoạt động. Lượng đường trong máu của mỗi người trung bình khoảng từ 70mg-110mg/100 ml máu. Những thức ăn trực tiếp làm tăng lượng đường trong máu gồm đường và các loại chất bột (cơm, gạo, bánh mì, bánh cuốn, phở, mì, chè, cháo, bánh ngọt, v.v.). Đường được kích thích tố insulin giúp cơ thể tiêu thụ các biến thể của nó. Bộ phận chính tiết ra insulin nằm ở sau bao tử, gọi là tụy tạng.

Đái đường là bệnh do sự hỗn loạn biến dưỡng của cơ thể không tiêu thụ được lượng đường trong máu và sinh ra bệnh tiểu ra đường. Tuy nhiên đường chỉ hiện diện trong nước tiểu nếu lượng đường trong máu tăng quá 180mg/100ml, lúc đó thì bệnh đã nặng rồi. Do đó bệnh cần phải được biết sớm để chữa trị kịp thời.

Những điều kiện mắc bệnh đái đường là : lượng đường trong máu lúc chưa ăn sáng cao hơn 126mg/100ml trong hai lần thử máu ; lượng đường cao hơn 200mg/100ml vào bất cứ lúc nào ; hoặc sau khi uống 75g đường, lượng đường trong máu hai giờ sau cao hơn 200mg/100ml và ít nhất một lần trong khoảng từ 0-2giờ.

Có hai loại bệnh đái đường:

- Loại 1 xảy ra cho những người dưới 40 tuổi. Do tụy tạng không tiết ra được insulin, hoặc không tiết đủ insulin. Bệnh này do bẩm sinh hoặc sau khi cơ thể bị nhiễm trùng, các tế bào tụy tạng bị phá hủy không tiết ra insulin nữa. Người Việt Nam không thuộc loại 1 này.
- Loại 2, phổ quát hơn, thường xảy ra cho những người trên 40 tuổi, trong đó có người Việt Nam.
Bệnh đái đường thường kèm theo các chứng huyết áp cao, mỡ trong máu, chai cứng động mạch. Triệu chứng phát hiện bệnh này tùy thuộc vào tình trạng mắc bệnh:
- Lúc mới phát khởi, bệnh nhân không có triệu chứng gì. Sự phát hiện bệnh trạng thường do khám sức khỏe tổng quát hàng năm hay qua thử máu căn bản. Bác sĩ thấy lượng đường trong máu cao bất thường và cho thử máu lại để xác định bệnh trạng.
- Ở những những người mắc bệnh đã lâu hoặc nặng mà không được khám sức khỏe thường xuyên, các triệu chứng thường dễ trông thấy nhất là ăn nhiều, uống nhiều và đi tiểu nhiều (3P: polyphagia, polydipsia, polyuria), bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi, uể oải, lên cân hoặc xuống cân.
- Trong trường hợp nặng hơn, mắc bệnh từ lâu (trên 10 năm) mà không biết và không được chữa trị, bệnh nhân có thể bị giảm thị lực hay mù mắt, tay chân thường bị tê, suy thận, đau tim hay bị tai biến mạch máu não, da bị lở lói, các vết thương khó lành và dễ bị nhiễm trùng.

Bệnh đái đường loại 2 rất dễ nhận diện : ăn nhiều, mập (tỉ số bụng/hông đàn ông>0.9 và đàn bà>0.8), ít hoạt động (lười biếng, thích nằm hơn đứng, thiếu thể thao, thể dục) và do di truyền (khoảng 50% con cái những người mắc bệnh đái đường loại 2 sẽ bị đái đường khi trên 40 tuổi).

Biến chứng của bệnh đái đường xuất hiện sớm hay muộn tùy theo tình trạng sức khỏe của từng người. Nếu được theo dõi cẩn thận, bệnh trạng có thể chỉ xuất hiện sau 20 năm thay vì 5 năm, hay 10 năm.

Những biểu hiện của bệnh này là cơ bắp tim bị chai cứng gây nghẽn động mạch vành tim, gây đau tim hoặc nhồi máu cơ tim, nguy cơ mắc bệnh tim tăng từ hai tới bốn lần so với người bình thường ; chứng tai biến mạch máu não tăng hai lần rưỡi ; huyết áp cao từ 60% đến 70% ; võng mạc mắt bị hư, bị cườm mắt hay cườm nước ; thận mất khả năng lọc máu ; các thần kinh ngoại biên bị viêm hay hủy hoại gây tê chân tay hay mất cảm giác ; da bị lở loét, các vết thương khó lành ; đau lở nướu răng, sưng nướu răng... Nếu không được chữa trị kịp thời bệnh nhân có thể bị hôn mê bất cứ lúc nào. Một khi bệnh đái đường đã được chẩn đoán, bệnh nhân sẽ được điều trị đúng mức, và tùy theo cấp độ bệnh trạng có thể được đưa đến những trung tâm chữa trị chuyên khoa. Nguyên tắc chữa trị chung vẫn là :

- Ăn uống điều hòa để giảm cân: phải bảo đảm thức ăn có đầy đủ chất dinh dưỡng ; mỗi ngày không được tiêu thụ quá 50% lượng thức ăn bằng các loại bột, gạo, bánh mì, bánh cuốn, bánh phở, mì... ; tránh tối đa các loại chất béo (động vật và thực vật) ; nên ăn cá thay thịt, rau, chất đạm thực vật (đậu hũ).
- Thường xuyên vận động cơ thể: tập thể dục để tăng tác dụng của insulin trong cơ thể và giúp cơ thể khỏe mạnh, dẻo dai hơn.
- Bằng thuốc: việc áp dụng liều lượng tùy theo cấp độ bệnh trạng của mỗi bịnh nhân; các loại thuốc trị bệnh đái đường gồm thuốc kích thích tụy tạng sản xuất thêm insulin (sufonylurea thế hệ 1 và 2), thuốc làm giảm sản xuất đường từ gan và giúp đường vào bắp thịt (glucophage, prandin...), chích insulin vào cơ thể. Các loại thuốc giúp tăng tác dụng của insulin, gọi chung là nhóm TZD, rất hiệu quả vì chữa đúng bệnh và có thể làm tái tạo lại các tế bào beta của tụy tạng để sản xuất lại chất insulin.

Nói tóm lại, đái đường là một bệnh như những bệnh nguy hiểm khác, cần được chữa trị càng sớm càng tốt. Không nên lo âu hay buồn phiền, vì càng lo âu hay buồn phiền thì khó lành bệnh hơn. Tất cả mọi bệnh trạng đều có thể chữa trị được nếu được phát giác kịp thời và chữa trị bằng những phương pháp thích hợp. Tuy nhiên, cách chữa trị hay nhất vẫn là phòng ngừa, những người tới độ tuổi trên 40 nên đi khám sức khỏe tổng quát hàng năm. Khi thấy cơ thể có những biến chứng bất thường như lên cân, mệt mỏi, khó thở... thì phải nhờ bác sĩ chẩn bệnh ngay, càng chần chờ càng nguy hiểm và khó chữa trị hơn.

Tuy nhiên cách ngừa bệnh đái đường hay nhất vẫn là ăn uống đều độ, luyện tập thể dục thường xuyên, và quan trọng hơn tất cả là tránh lo âu, buồn phiền. Yêu đời là liều thuốc hay nhất chữa trị mọi chứng bệnh.

Bác sĩ Bùi Đắc Lộc

  


                                                       [Trở Về Đầu Trang]